Dedigama Eth Pahana

Dedigama Eth Pahana or Dedigama Elephant Lamp (Sinhala: දැදිගම ඇත් පහන) is referred to as a unique hanging lamp discovered from Dedigama Kota Vehera (Suthighara Stupa), Kegalle District, Sri Lanka. The lamp is presently on the display in the Gallery of Polonnaruwa Period at the Colombo National Museum.

History

In 1951, two Eth Pahana lamps similar in design were discovered in the upper relic chamber of Kota Vehera at Dedigama (Jayawardana & Peiris, 2009; Udayakumari, 2016). This Stupa has been identified as the ancient Suthighara Dagoba built by King Parakramabahu I (1153-1186 A.D.) in the 12 century A.D. (Nicholas, 1963; Udayakumari, 2016). According to Mahawamsa, King Manabharana, the father of King Parakramabahu I, used Punkhagama (present Dedigama) as the capital city of the southern locality. It is mentioned that King Parakramabahu I was born there and afterwards, he built the Cuthighara (Suthighara) Stupa of 120 cubits (180 ft) tall on the site of the house in which he was born (Nicholas, 1963). 

As it was found in the relic chamber of Suthighara Stupa, the Eth Pahana lamp has been dated by scholars to the reign of King Parakramabahu I; to the 12 century A.D. (Jayawardana & Peiris, 2009; Udayakumari, 2016).

The lamp

The lamp has been made out of bronze and predominantly represents a figure of an elephant (hollow cast) carrying two mahouts on its shoulder (Udayakumari, 2016). The elephant is 12.6 cm tall and 6.1 cm wide and stands on the top of a dish base (oil receptacle) with a diameter of 23 cm and a height of 8.5 cm (Jayawardana & Peiris, 2009). The elephant and the two mahouts are held in position by a movable Makara Thorana (the Dragon arch) locked onto the elephant. The total height of the lamp is said to be about 28.5 cm.

The chain by which the lamp is hung is decorated with a female dancer, a male cymbal player, and, a drummer. The end of the chain is decked with an open-hooded cobra forming a hook for hanging the lamp.

Technology

A sufficient quantity of oil should be present on the receptacle of a lamp if it is needed to be lit for a long period. In the Eth Pahana lamp, the elephant stands on the oil receptacle (R) and its belly (B) acts as a vessel and a reservoir for the oil. It is possible to remove the elephant figure from the oil receptacle and a pipe (P) has been provided on one of its front legs. By inverting the elephant figure, oil could be poured into the belly of the elephant through the given pipe and the oil stocked in is automatically closed by a valve within. After fixing the elephant figure on the lamp, the stocked oil is started to flow out as droplets onto the receptacle through the elephant's genital organ (O) when the level of the oil in "R" goes below the bottom level of the "P" in the leg due to the consumption of oil by the burning lamp-wick. The air that enters the elephant's belly through the opening of "P" builds up the atmospheric pressure inside the belly and causes the oil inside to drip out onto the receptacle. The oil flows even after the opening is covered with oil until such time that the air pressure inside the belly goes below the atmospheric pressure by an amount equal to the pressure developed by the height (H) of oil inside the elephant.

This sequence of events has been demonstrated and proved using the real lamp at the National Museum of Colombo (Jayawardana & Peiris, 2009).

References

1) Jayawardana, C. and Peiris, K., 2009. Ancient micro-scale hydraulic elements in Sri Lanka. Engineer - Vol. XXXXII, No. 03. The Institution of Engineers, Sri Lanka. pp.51-56.  

2) Nicholas, C. W., 1963. Historical topography of ancient and medieval Ceylon. Journal of the Ceylon Branch of the Royal Asiatic Society, New Series (Vol VI). Special Number: Colombo. Royal Asiatic Society (Ceylon Branch). p.123. 

3) Udayakumari, P.A.N. 2016. Relationship between Elephant Figure and Hydrostatic Principle of Eth Pahana in Dedigama. In: International Conference on Asian Elephants in Culture & Nature, 20th – 21st August 2016. pp.22,389-392.

Location Map

This page was last updated on 12 January 2023

දැදිගම ඇත් පහන

ශ්‍රී ලංකාවේ කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ දැදිගම පිහිටි කොටවෙහෙර ස්තූපයෙන් (සූතිඝර දාගැබ) අනාවරණය කර ගත් අපූර්ව එල්ලිය හැකි පහන දැදිගම ඇත් පහන වශයෙන් ප්‍රසිද්ධ වී තිබේ. වර්තමානයේ මෙම පහන කොළඹ ජාතික කෞතුකාගාරයෙහි ප්‍රදර්ශනයට තබා ඇත.

ඉතිහාසය

සමාන ආකෘතියෙන් යුතු ඇත් පහන් දෙකක් 1951 වර්ෂයේදී දැදිගම කොට වෙහෙර ස්තූපයේ ඉහළ ධාතු ගර්භයෙහි තිබී සොයාගන්නා ලදී. මෙම ස්තූපය 12වන සියවසේදී මහා පරාක්‍රමබාහු රජු (ක්‍රි.ව. 1153-1186) විසින් ඉදිකරන ලද සූතිඝර දාගැබ බව හඳුනාගෙන තිබේ. මහාවංශයට අනූව, මහා පරාක්‍රමබාහු රජුගේ පියා වූ මානාභරණ රජු විසින් දක්ඛිණ දේශයේ අගනගරය ලෙස පුංඛගාම යොදාගත් බව දැක්වේ. පරාක්‍රමබාහු කුමරු එහි උපත ලද බවත් පසුකාලීනව ඔහු විසින් තමා උපන් නිවස පිහිටි ස්ථානයෙහි රියන් 120කින් (අඩි 180) යුතු සූතිඝර නමින් ස්තූපයක් ඉදිකල බවත් සඳහන් වේ.

ඇත් පහන සූතිඝර ස්තූපයෙහි ධාතු ගර්භයෙහි තිබී හමුවීම හේතුවෙන් විද්‍යාර්ථයින් විසින් එම පහන මහා පරාක්‍රමබාහු රජුගේ රාජ්‍ය සමයට නැතහොත් 12වන ශතවර්ෂයට අයත් යැයි කාල වකවානු නිශ්චය කොට තිබේ.

පහන

සුසිර වාත්තු ක්‍රමයට ලෝහයෙන් නිමවා ඇති පහන මූලික ලෙසම ඇත්ගොව්වන් දෙදෙනෙකු දරා සිටින ඇතෙකුගේ ස්වරූපය නිරූපණය කරයි. උස සෙ.මි. 8.5 හා විෂ්කම්භය සෙ.මි. 23 වන තැටි පාදමක් (තෙල් රඳවනය) මත සිටගෙන සිටින ඇත් රූපය සෙ.මි. 12.6ක් උස වන අතර සෙ.මි. 6.5ක පළලින් යුක්තය. ඇතා සහ ඇත් ගොව්වන් දෙදෙනා අදාල නිශ්චිත පිහිටුමෙහි රඳවා ඇත්තේ ඇතාටම සම්බන්ධ කර අගුළු දමා ඇති ගැලවිය හැකි මකර තොරණ මගිනි. පහනෙහි සම්පූර්ණ උස සෙ.මි. 28.5කි.

පහන එල්ලීමට යොදාගන්නා දම්වැල කාන්තා නර්තන රුවකින්, පිරිමි අත්තාලම් හඬවන රුවකින් හා බෙර වයන්නෙකුගේ රුවකින් සරසා තිබේ. දම්වැලෙහි කෙළවර පහන එල්ලීම සඳහා කොකුවක් නිර්මාණය වන පරිදි තැනූ පෙණය විලිස්සාගත් නාග රුවක් වේ.

තාක්ෂණය

පහනක් දීර්ඝ කාලයක් මුළුල්ලෙහි දැල්වී තිබීමට නම් එහි තෙල් රඳවනයෙහි ප්‍රමාණවත් තරමක තෙල් තිබිය යුතුය. ඇත් පහනෙහි තෙල් රැඳවුම් තැටිය (R) මත ඇත් රුව සිටගෙන සිටින අතර ඇතාගේ බඩ (B) තෙල් රැඳවුමක් හා සංචිතයක් ලෙස ක්‍රියා කරයි. ඇත් රුව තෙල් රඳවන තැටියෙන් ගලවා ඉවත් කල හැකි අතර එහි ඉදිරිපස පාදයක නාලයක් (P) වේ. ඇත් රුව අනෙක් පස හැරවීමෙන්, දී ඇති P නාලය හරහා බඩ තුලට තෙල් ඇතුල් කල හැකි වන අතර ගබඩා කරන තෙල් ඇතුලත වූ කපාටයක් මගින් නැවත ගලා ඒම වළකයි. ඇත් රුව නැවත තෙල් තැටියට සම්බන්ධ කල පසු , බඩ තුල වූ තෙල් ඇතාගේ පුරුෂ අවයවය (O) හරහා බිංදු වශයෙන් තෙල් රැඳවුම් තැටියට වෑස්සීම ආරම්භ වේ. මෙය සිදුවන්නේ පහන් තිරය දැල්වීම නිසා තෙල් රැඳවුම් තැටියේ වූ තෙල් මට්ටම ඇතාගේ පාදයේ වූ නාලයේ පහළ කෙළවර මට්ටමට වඩා අඩුවූ විටයි. එවිට නාලයේ පහළ කෙළවර හරහා ඇතාගේ බඩ තුලට වාතය ගමන් කරමින් එතුල වායුගෝලීය පීඩනය නිර්මාණය කරන බැවින් ගුරුත්වය ඔස්සේ ඇතාගේ පුරුෂ අවයවය හරහා තෙල් වෑස්සීම සිදුවේ.

මෙම ක්‍රියාවලිය, ජාතික කෞතුකාගාරයෙහි වූ සැබෑ ඇත් පහන යොදා ගනිමින් තහවුරු කොට තිබේ.