Ranmasu Uyana (Goldfish park) or Magul Uyana (Sinhala: රන්මසු උයන; Tamil: ரன்மசு உயன) is an ancient royal pleasure garden located below the eastern bund of Tissa Wewa in Anuradhapura, Sri Lanka.
History
Vessagiriya slab inscription of Mahinda IV
The Vessagiriya slab inscription of King Mahinda IV (956-972 A.D.) mentions the name of this park as the "Ranmasu Uyana" meaning "the habitat of goldfish/goldfish park" (Ranawella, 2004). The main object of erecting this inscription was to provide a direction in supplying the water of Tissa Wewa to certain paddy fields surrounding the royal monastery Bo-Upulvan Kasubgiri of Isurumuniya (Isurumuniya Viharaya) as well as to the Ranmasu Uyana, the Kela-heya (the playhouse), the Uyan-keya (the garden pond), and the Mahanel-keya [(the water lily pond) Ranawella, 2004].
Conservation
The site which had been swallowed by the jungle was discovered in 1901 by H.C.P. Bell. It was partially cleared by Bell and in 1940 S. Paranavitana carried out the excavation and conservation works at the site.
The royal park
The park is demarcated by a boundary wall to the north, east, and south with the eastern bund of the Tissa Wewa to the west (Bandaranayake, 1990). Two clusters of natural boulders are found in the southern half of the garden and three large elongated pools are in the eastern part. In the northern part of the garden, three octagonal buildings are identified (Bandaranayake, 1990; Jayasuriya, 2016). Some of the stone baths in the garden have been ornamented with relief sculptures such as sporting elephants and lotus plants (Bandaranayake, 1990; Jayasuriya, 2016; Wikramagamage, 2004). These sculptures have been dated to the 7-8th century A.D. (Jayasuriya, 2016).
The Universal chart
In the cave marked as no.34 at Ranmasu Uyana is a circular chart and is widely known among the people as the Sakwala-Chakraya (the universal circle/ star-gate). The circle has a diameter of 1.8 m and contains various geometrical shapes and figures from aquatic life.
Views
Some scholars have expressed their views regarding this chart. According to H.C.P. Bell, this could be an old-time cosmographical chart illustrating in most naive simplicity the Buddhistic notions of the universe (Bell, 1901). The seven concentric circles in the centre indicate the seven seas while the middle dot represents the "Mahamera" (Bell, 1901). The sun and moon are represented by the other symbols and the aquatic world is denoted by the aquatic animals (Bell, 1901). This can be considered one of the oldest maps of the world.
The renowned writer Martin Wikramasinghe believed this was a talisman of Mahayana Tantric followers. According to the view of some scholars, this chart could have been inscribed for the purpose of meditation (Jayasuriya, 2016; Wikramagamage, 2004). A few rock carvings similar to seats are found in front of the chart.
However, many locals believe that this chart represents a star map or a star chart. According to them, the symbols carved on the chart represent a code that opens the stargate and it allows the opener to travel from this world to other parts of the universe.
.
Attribution
1) Royal Water Gardens, Anuradhapura 085 by G41rn8 (Michael Gunther) is licensed under CC BY-SA 4.0 2) Royal Water Gardens, Anuradhapura 093 by G41rn8 (Michael Gunther) is licensed under CC BY-SA 4.0
3) Stargate in Anuradhapura by Kadkdesilva is licensed under CC BY-SA 4.0
References
1) Bandaranayake, S., 1990. The architecture of the Anuradhapura Period 543 B.C.-800 A.D. (Editor in chief: Wijesekara, N.). Archaeological Department centenary (1890-1990): Commemorative series: Volume III: Architecture. Department of Archaeology (Sri Lanka). pp.15-16.
2) Bell, H.C.P., 1901. Archaeological Survey of Ceylon: North-Central and Central Provinces. Annual Report: 1901. p.9.
3) Fernando, W.B.M., 1990. Section III: History of the Department of Archaeology, Sri Lanka: 1930-1950. (Editor in chief: Wijesekara, N.) Archaeological Department Centenary (1890-1990): History of the Department of Archaeology (Vol. 1). Commissioner of Archaeology. p.96.
4) Jayasuriya, E., 2016. A guide to the Cultural Triangle of Sri Lanka. Central Cultural Fund. ISBN: 978-955-613-312-7. pp.55-56.
5) Ranawella, G.S., 2004. Inscription of Ceylon: Containing pillar inscriptions and slab inscriptions from 924 AD to 1017. Volume V, Part II. Department of Archaeology. pp.258-261.
6) Wikramagamage, C., 2004. Heritage of Rajarata: Major natural, cultural, and historic sites. Colombo. Central Bank of Sri Lanka. pp.150-151.
2) Bell, H.C.P., 1901. Archaeological Survey of Ceylon: North-Central and Central Provinces. Annual Report: 1901. p.9.
3) Fernando, W.B.M., 1990. Section III: History of the Department of Archaeology, Sri Lanka: 1930-1950. (Editor in chief: Wijesekara, N.) Archaeological Department Centenary (1890-1990): History of the Department of Archaeology (Vol. 1). Commissioner of Archaeology. p.96.
4) Jayasuriya, E., 2016. A guide to the Cultural Triangle of Sri Lanka. Central Cultural Fund. ISBN: 978-955-613-312-7. pp.55-56.
5) Ranawella, G.S., 2004. Inscription of Ceylon: Containing pillar inscriptions and slab inscriptions from 924 AD to 1017. Volume V, Part II. Department of Archaeology. pp.258-261.
6) Wikramagamage, C., 2004. Heritage of Rajarata: Major natural, cultural, and historic sites. Colombo. Central Bank of Sri Lanka. pp.150-151.
Location Map
This page was last updated on 14 January 2023
A short note for local school students
රන්මසු උයන
රන්මසු උයන හෝ මගුල් උයන ශ්රී ලංකාවේ අනුරාධපුර තිසා වැවේ නැගෙනහිර වැව් බැම්ම පාමුල පිහිටා තිබෙන පුරාණ රාජකීය උද්යානයකි.
ඉතිහාසයරාජකීය උද්යානයක අනිවාර්ය අවශ්යතාවය පැන නැගුනුබැවින් මහා විහාරය පරිශ්රයට දකුණු දිග දෙසින් මෙම උද්යානය පිහිටුවන ලද අතර මෙහි ඉදිකිරීම් දේවානම්පිය තිස්ස රජු (ක්රි.පූ. 247-207) විසින් සිදුකරන්නට ඇතැයි සැළකෙයි. මෙම උද්යානය දුටුගැමුණු රජුගේ පුත්ර සාලිය කුමරුවන්ට අශෝකමාලා මුණගැසුණු ස්ථානය වශයෙන්ද සමහර විද්යාර්ථයින් (සෙනරත් පරණවිතාන වැනි) අදහස් පලකරනු ලැබ තිබේ.
සිව්වන මිහිදු රජුගේ වෙස්සගිරිය පුවරු ලිපිය
සිව්වන මිහිදු රජුගේ (ක්රි.ව. 956-972) වෙස්සගිරිය පුවරු ලිපියේ මෙම උද්යානය සඳහන් වන්නේ ස්වර්ණමය මතස්යයින් සිටින උද්යානය යන අරුතැති "රන්මසු උයන" ලෙසයි. මෙම ලිපිය පිහිටුවීමේ මූලික අරමුණ වී ඇත්තේ තිසා වැවෙහි ජලය ඉසුරුමුණිය බෝ-උපුල්වන් කසුබ්ගිරි රාජකීය විහාරය අවට වූ සමහර කුඹුරු හා එසේම රන්මසු උයන, කෙල-ගෙය, උයන්-ගෙය හා මහනෙල්-ගෙය වෙත ලබාදීම සම්බන්ධ වූ මාර්ගෝපදේශයක් ලබා දීමයි.
සංරක්ෂණයකැළය විසින් ගිලගෙන තිබූ මෙම උද්යානය එච්.සී.පී. බෙල් විසින් 1901 වර්ෂයේදී වාර්තා කරන ලදී. බෙල් විසින් අර්ධ වශයෙන් පිළිසකර කල උද්යානයේ කැණීම් හා සංරක්ෂණ කටයුතු පරණවිතාන විසින් 1940 වර්ෂය වන විට ආරම්භ කරන ලදී.
උද්යානයඅක්කර 35ක පමණ භූමි ප්රමාණයක විහිදෙන උද්යානය පුරාණ ශ්රී ලංකාවේ උද්යාන ගොඩනැංවීමේ නිර්මාණ ශිල්පය සඳහා වූ කදිම උදාහරණයක් වශයෙන් සැළකිය හැක. භූමියෙහි පිහිටි ස්වභාවික සුන්දරත්වය රැකෙන ලෙස ගල් පර්වත යා කරමින් ගල් පුවරු යොදා ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීමේ දියුණු තාක්ෂණයක් මෙහිදී දැකගත හැක. පොකුණු, ස්නානාගාර, විවෘත ආසන, මළු, හා සීමා ප්රාකාර බැමි වැනි උද්යානයක වූ අංගයන් සියල්ලම පාහේ මෙහිලා වූ බව වර්තමාන නටඹුන් සාක්ෂි දරයි.
සක්වල චක්රයබොහොමයක් ජනයා විසින් සක්වල චක්රය වශයෙන් හඳුනාගන්නා වෘත්තාකාර සටහනක් රන්මසු උයනෙහි පිහිටි අංක 34 ලෙස සළකුණු කොට ඇති ගුහාවෙහි වේ. මීටර 1.8ක පමණ විශ්කම්භයකින් යුතු මෙම වෘත්තාකාර සටහන තුල විවිධ ජ්යාමිතික හැඩතල සහ ජලජ සත්ත්ව රූප දැකගත හැකිවේ.
ජලජ සත්ත්ව රූප අතර දකුණේ සිට වම් පස දෙසට පිහිනා යන මතස්යයින්, හක් බෙල්ලන්, කැස්බෑවන් හෝ ඉබ්බන්, කකුළුවන්, මුහුදු අශ්වයින්, මුහුදු සිංහයින් හා දැල්ලෙකු යැයි සිතිය හැකි ජලජ ජීවීන් වේ. සටහනේ මධ්යයෙහි සම හතරැස් කොටුවක් තුල ඒක කේන්ද්රීයව පිහිටන වෘත්ත හතක් ඇඳ තිබේ. ඒ වටා විවිධ පරිමාවෙන් යුතු කොටු දක්වා තිබෙන අතර ඒ සෑම කොටුවක් මැද කිසියම් ජ්යාමිතික හැඩතලයක් බැගින් සළකුණු කොට ඇත. මේ හැඩතල අතර කොටස් හතරකට බෙදූ කුඩු වෘත්ත, ජත්රයකට සමාන රූප හා නිශ්චිතව හැඳිනිය නොහැකි සංකේත වේ. මෙම වෘත්තාකාර සටහනෙහි ඉහළින් පූර්ව-බ්රාහ්මී අක්ෂරයෙන් සටහන් "පනති පනශ" යනුවෙන් පාඨයක් දක්වා ඇති අතර එහි අර්ථය වන්නේ පනස් තුන යන්නයි. වෘත්තාකාර සටහන තුල සත්ත්ව රූප විස්සක් හා ජ්යාමිතික හැඩතල තිස්තුනක් වන අතර එහි එකතුව පනස් තුනක් වෙයි. මේ අනූව සෙල්ලිපියෙහි අන්තර්ගතය හා වෘත්තාකාර සටහන අතර සම්බන්ධයක් තිබුණු බැව් විශ්වාස කල හැකිය.
මතවාද
රන්මසු උයනෙහි වෘත්තාකාර සටහන පිළිබදව සමහර විද්යාර්ථයින් සිය අදහස් ප්රකාශ කොට තිබේ. බෙල් මහතාගේ මතයට අනූව මෙම සටහන මගින් ලෝක ධර්මතාවය පිළිබඳ බෞද්ධ අර්ථයක් ඉස්මතු කරවයි. මෙහි මධ්යයෙහි වූ වෘත්ත හත මගින් සප්ත සාගරයත්, එහි මධ්ය තිත මගින් මහාමේරුවත්, අනෙකුත් සංකේත මගින් ඉර හා හඳත්, ජලජ සත්ත්වයින් මගින් ජලජ ලෝකය නිරූපණය වන බවත් බෙල් විශ්වාස කරයි. ඇතැම් විට මෙය ලොව පැරණිම සිතියමක්ද විය හැකිය.
කීර්තිමත් කතුවරයෙකු වූ මාටින් වික්රමසිංහ මහතාට අනූව මෙම සටහන මහායාන තන්ත්රයානිකයන්ගේ යන්ත්රයක් විය හැකිය. නමුත් සමහර විද්යාර්තයින්ගේ මතයට අනූව මෙම සටහන එක්තරා භාවනාවක් හා සම්බන්ධ දෙයක් විය හැක්කේ අදාල ලෙන ඉදිරිපිට ගල් තලයෙහි ආසන වැනි යමක් කොටා තිබෙන බැවිනි.
